CIANPLONGO
Al pònte lo divide in Vila e in Zòlt.
cöi d Vila inà da dì ch é méi là via;
cöi d Zòlt dis che cà via é pi alegria!
Iné da ride a és duc e dòi d un paése
e sintì d cà e d là auzà su le pretése!
Vila se vanta ch là via é i pi béi negòzie,
ch dal sabo iné i banche con dute le badòzie;
ch iné le scòle, la gédia e anch al portié,
che Dòch a la méi ciarne e ch al sa bèn scortié.
Zòlt dis invéze: “Cà via iné i albèrghe;
là via iné ncamò al residuo dle stanbèrghe!
Inón pensión, al Fardón e la fabrica di ociai
e méda prön, che vlöda o che ne vlöda, iné la Piai!”
“Cà via inón la Via Nazional,
n podöd negà ch l é la via prinzipal!
Inón l Asilo e la Coperativa
co i ciòche ch radèia in comitiva!”
“E cà via inón anch nèi Chechina
e i ciòche é là a ciantà «Piemontesina»!
Inón la baita dinze nt al Piön di Uzéi
e nt i s-ciadize inón i méi porzéi”.
Sauta fòra na vécia da Costauta:
“Canaie, che fadöde? é na vargògna!
Che Vila, pó, e che Zòlt, òrca la naia!
Söd duc da Cianplòngo, anche s al maia!
*E po se parla di nögre e dal razismo:
se trata de razìsmo ànche cialò”.
*Variante nel finale (scritta dopo una prima stesura – anno?):
Dadèive la mön, dadèive na brazada,
se ne vlöde ch ve dèia na mazada!”
ALE BABE
Òsti de babe, che inöd da potdà
s al rédo camina e ch l òn ne stà mai cà?
Lasèi ch i vada co i a loró e studió,
ch i a btu via i libre e le arte i a rincuró.
Un gòto d vìn, na béla mataiéda,
conténte duce e dòi i ve tórna a céda.
Intanto lavèi fòra l masarie,
fadèi la mnéstra, didèi dóe “Ave Marie”.
A inrabiése, n pò, n se giava niénte,
stadèi sicure, tignèi benón da ménte.
Calch òta voiétre, pur da podèi babà,
inventasà na stòria anche nt al pra.
Dì là a dèrd le ciaure e anch la vacia,
le pite nt al festin ne n a pi pacia.
Cuön ch é dut fato tórna a gni dadsèra,
la mnéstra é fata, iné duc intórn la taula,
le béstie é dèrte, la géta nt lòda miaula.
LA PI BELA FESTA
La fésta dla Madòna dla Salute
iné par nèi la pi béla de dute.
Nt al cuöre se sént na malinconia
misiéda (guai se n fös) al alegria.
Le tóde se parécia n tòco inante
a fèi fióris e róse chisà cuante.
I canaie va a mus-cio e a dasa
e dòi le céde i a bél portó na masa.
I òmis e i tódis dà anch lör na mön
e par cösto la Madòna n i fa mancé al pön.
Löre fa i laóre pi gròse e böt su i arche,
inciòda le brèie e incòla anche.
Eco: al dì dla Madòna iné bél rvó;
iné ncamò scuro, al sarório ncamò ne n é lvó.
Ma le strade iné bél dute infiorade,
al canpanòto s sénte par le contrade.
Ma al moménto pi bél e emozionante
iné cuön che vèn fòra la Madòna:
par un moménto la dénte iné pi bòna.
“Che béla ch l é!” e la su malinconia
te fa pensà con tanta nostalgia
ch al móndo saràa n tòch méio se s fös pi bógn,
dà, s podaràa, l esénpio anch ai pi dógn.
La procesión é fòra: cuanta dénte!
Cöi ch é lontön, picé, n pó és presénte.
Ma co l pensiér löre iné duce cà:
la Madòna iné presénte de piön gno ch löre stà.
CIANPLONGO E L PROGRESO
Ma che bél, che bél ch iné Cianplòngo,
le céde se fa sénpre pi béle;
e l paése se slòngia in lòngo e in largo.
Inère cle carobère dute d lèn,
co le pantiéne gròse com i gét,
i pulis légre che soté nt i léte,
rodié la dénte come ch fös schiréte.
E cuön ch inère pudéie ncamò méio:
un se graté e clautro pi ncamò,
n s ère mai sói ma sénpre in conpagnia,
se graté al pare, la mare e anch la fia.
Sparide iné i molins, la béla réia,
che gné dù par Dòi Vèn fìn da Canucia,
n se va pi a tòle l aga co la sèia
e sul tasón n se pòia pi la cucia.
In Pomarèi la siéga d Vico d Lésio
é sparida apéd lì, ch é bél da n pézo,
e cöla dla frazión con Richetina
a lasó duto al pòsto ala casina.
Sì, sì, Cianplòngo incói é tant pi bél,
ma le ròbe pi béle iné sparide,
l aria ne n é pi cöla e nanch al vin,
un òta s buéa un gòto d pi genuin.
Bél al progréso, fèi che nanch ciacarà,
duto é cambió, la dénte inà al sofà,
le bance dante céda é masa dure,
n sèi se sarà trèi cuatro a rvé fìn dù di Pure.
Le fömne n se vöd pi co l lavadór
a lavà dù dla Piai e dal Fardón,
le masarie su le giàre dla Piai
gné néte come al late di animai.
Dal sabo s dé ladù a sfreié i séce,
le padéle d otón e le forsèire,
co l saróio le ludì com l òro,
conténte réde e tóde ciantà in còro.
L aga ère come n spécio verdolina,
sul fónde s podé vöde ogni pruclina;
adés la Piai somèia na grön fògna,
l aga padòta da n pasà nanch in ciàuza.
Co l paése anch la dénte iné canbiéda,
duce pènsa par sé e Dio par duce,
n òta s dividé se s avé trèi cùce,
s fadé l alsiva insiéme nt la buriéda.
É pròpio vèro, co é masa va par sóra,
anch Cianplòngo co l móndo va sotsóra,
se vlóne davèro n tòco pi bèn,
co l dito di véce: “Lègne e fèn…”.
Late, patate, polénta e mös nt l aga
é diventade la stòria de na maga.
Cianplòngo caro, Dio vòia che dmön
inparóna da nòvo a das na mön,
tornös la dénte bòna com un òta,
e dùto al mal d incói tornös da òta.
RICORDE E FASTIDE DLE COMELIANE
Son stade cuatro dì fòra d céda
per dì a visité Roma e vöd al Papa;
chisà i nòs pöra òmi, i nòs canaie,
s i avrà mangió, s i avrà ciarió le taie!
Oh Dio, che bél ch iné a viadà sul tréno,
zénza sarvide da fèi, zénza fèi niénte,
mangé e dormì zénza dovèi pensà
a parecé da mangé, ch l òn a da dì a lorà.
Che béla Roma, cuante gédie e fontane!
Che béi dintórne, che piéze, che canpagne!
Al Vaticano, che grön (com dùt San Piéro),
la tónba dal bón Papa di puaröte.
Cuant ai canaie, lasà ch i pròva n tìn
zénza la mare, i a da pensà n bon tìn:
dì a fèi la spésa, dì a tòl al late,
parecé mnéstra e böt a cói patate.
Son stade su ai Castéi e che bon vin!
Picé, pròpio picé da n bèi n bon tin;
i nòs òmis, sì, avràa fat na ciòca,
ch a parà fòra vlé café dla mòca.
E i òmis ch i a nöma da potdà,
par che nöma löre inabia da lorà;
ch i pròve n tin a stà zénza la fömna,
e i savarà ch é péd ch a stà in carödma.
E Tivoli, cón dute cle fontane,
cal dögo d aghe in médo al vèrde, bèn!
Somié da vive dinze nte na stòria,
che giavà n se po pi da la memòria.
Son dude al Eur, la sèra inant da partì,
on vìst le gióstre, on dito: “Inón da dì?”
Son montad su pròpio com le réde;
chi a pensó pi ai òmi e ale céde!
Cuante ròbe ch on vìsto, savasà!
Vlaràa na stmana par podèi contà.
Tornade a céda pi che sodisfate,
on giavó fòra l scarpe e tiró su l zavate.
AL MONDO CH VA A RODAL
Ié pènso ch al móndo iné inciocó!
Farmèi n tin la ménte e pensèi su:
la Piai incuinéda, pla tèra, forse, é sgnapa:
éla la asòrbe e n sa pi che ch la fa.
Anche cösto, va bèn, sarà progréso,
che bicia co l cu in su fìn al ecéso.
Nèi che caminón sóra a stu balón,
panpiön panpiön n savón pi che ch fadón.
Imaginèi ch vin sèia al Fardón,
che par i giós córa vèrmut bon,
la tèra bèi e bèi dadsèra fin dadmön:
cuanto avarala bu ala fìn dl ön?
Nèi ogni dì don sénpre pi dandòi.
Didón ch i fìs n é pi cöi d un òta;
i fìs dis a nèi che son ncamò al antica:
ma fórse al móndo inclòta n bué aga d vita!
Inclòta sgnapa la bué la dénte,
e i ciòche caminé su tèra fèrma.
Ma adés che bèi éla e buón nèi,
confondón Sastéfi par Ciadada o Mare par Pardnèi.
La pióa che vèn dù ne n é pi vapór aqueo,
iné sgnapa, vin, farnét magar bendide!
e cuön che s la ciapón par al ció dù
stadón duta na dì co l grip in su!
In zèrte pòste l aga é gnuda bira,
se vöd la schiuma a córe via panpiön;
la tèra bèi e al móndo tóndo rodlèia,
fin ch n al sarà pi tóndo ma com na brèia!
E alóra sprón che réste un San Giusépe
che de sta brèia faza un móndo nòvo,
con dénte béla, bòna, onésta, dröta,
che n riza al nas cuön ch par zöna é pöta!
Se duto stu progréso n avarà un fréno,
al móndo fnirà prösto, nt un baléno.
Con cösto n vói fèi d ogni èrba n faso,
iné ncamò calcdun ch se po salvà.
Nte calch ciantón dla tèra iné ncamò
aghe néte, pradis vèrde, gno che canaie inozénte
invida i àutre e dis: “Sénta cialò!”.
FERNANDO PROTESTA
Un òta tanto vói dì anch ié la mia
a ste bòie de fömne dla malóra,
n m inpòrta ch söda biónde, róse o mòre,
che stadöda in Zòlt opur in Vila,
cà al progréso é du inante, che…n se vöde?
Inöde televisión e lavatrice,
portöde la minigòna e mnöde i fiénce;
a pasón n död pi nanch coi conice.
N vói miga con cösto fèiv i cónte!
Caminöde co l róso su le msöle,
död col moróso a rimiré le stöle.
Duce afar vòs, ma ai mi afar chi spia?
Ne n èi dirito anch ié a stu progréso?
Pasa Nadà, Primo dl Ön, Epifania:
a mi nsun pènsa, che, sèi fì d na stria?
Me fadös sta grazia Dio o Maria!
Duce i dis a portà le bòz dal late,
le scarpe se consuma e vèn dut róte:
mi mare bagara com le mate,
e ié dla paura m la faz sóte.
La mi protésta iné cösta, care fömne:
parché non dame, da Nadà o da Pasca,
na manciuta? Sèi pur al vòs gardón!
50 franche prön, n död in pardón,
e csi nanch ié n vad dù dai Sindacate!
Adés me sèi sfogó, v èi dito duto.
Prösto iné Pasca, e duc cöi ch öd de mnude
fadèighi sbrisé dinze nt le mi fónde:
li èi bél fat fiodrà con töla gréda,
e, dita in tra d nèi, li èi fat anche slongé,
par n pèrde par strada duc i vòs dané.
Bòna Pasca e che Dio ve dèia bèn!
Al vòs Fernando che ne n a al cuöre d lèn.
EVASION DA LA VITA DE DUC I DIS
Sèro un moménto i véie e sèi lasù da nèi;
come ch dòla l pensiér, n par nanch da cröde!
Vöd la céda di nòne, al piön de Déle,
co ncamò duce i aune ch ne n é pì.
Sénto a burlé la Pèrla ch é nte stala,
al nòno iné sul pònte de tabié:
é dòi a böte i dénte nt i restéi
e a rigolé al mango dal fucé.
La nòna ramadèia dinze nt céda,
fra l autro é là che cói i sorbéte
par podèi fèi na góza d café.
Ié intant faz na córsa su a Léit Pizle,
iné sénpre calch frasna… e che savór!
Barba Chéco é là a rigolé l gió
e me dis da n dì nt le vare che n se po.
Lasù in zima la léita de San Iaco
iné Bepùto sentó su na boréla:
intant ch al pausa al s cèria un cai de tabaco
e ladù iné Taide ch riva co l carét.
Sèi bél in zima al tréi gno ch iné al cröpo,
sèi dòi a spié le bòde e le formie
che córe in ché e in lé pr i su sarvide
e me par ch de frònte a éle nèi lorón pöco.
Da casù vöd Chéca dle Ganbéte,
che come al solito la va sù n ció de Nva,
sénto pasión par cla pöra grama:
vlaràa ésghi vizin co na paròla bòna.
Adés me riva al sòno dal lancui:
iné Barba Tita ch laóra nt fudina.
Avau da mna la fòrgia, adés me pènso,
ma me pias pöco e me sèi dismentiéda!
L odór dla polénta che se cói
me riva fìn casù, e cöl dal frico…
Tòlo al mazét dle frasne ch èi coiósto,
tórno dù a céda, le dèio a mi nòna,
vado co i séce a tòle l aga frösa,
rivo, al nòno s lava l mön, se sénta dù,
ié vizin lì me sénto e pò mangión!
FILASTROCA DI PI PIZI
Dlin, dlin, canpanotin,
la Madòna co l banbin,
San Giusépe co l musét,
ma picé che ni a l carét.
Dlón, dlón, canpanotón,
le schiréte mangia al pitón,
al lugrin cianta benón.
Va le fömne a lègn co l dèi,
e la nòna a còi fadéi.
Dlin, dlin, canpanotin,
miaula l gét nte cianvin,
va la mare a conprà l vin,
i canaie fa girotóndo,
viva viva duto al móndo.
Dlón, dlón, canpanotón,
mang polénta co l scoptón,
faz na stöla de cartón.
I canaie fa bionbao,
dut le fömne va a Locao.
Dlin, dlin, campanotin,
viva al nèi, é gnù n bón tin,
duto bianco al cianpanin,
va mi mare a tòl le lègne,
e va i véce a mónd co l pègne.
Dlón, dlón, canpanotón,
la casèra de Cornón,
dut le vace iné in Manzón.
Co la vdöta vad a ròdal
da San Iaco a fni nt al tòdal.
Dlin, dlin, canpanotin,
la Madòna co l banbin,
i canaie dis le orazión,
dlón, dlón, dlón, canpanotón.
PREIEI PAR NEI
Oh, care mòrte, che söde nte portié,
pi che podöde par nèi öd da preié,
vivón nt un móndo piön de confusión,
zénza savèi ncamò che fìn ch fadón.
Voiautre che söd bél su l autra spònda
preièi che a nèi de autro non se rdónda,
al mal ch iné nt al móndo al dì d incói,
oh Dio, chi lo fèrma se non vói.
Usón dì sénpre “pöra pöra i nòs mòrte!”
Zèrto parché che n söde pi apéd nèi,
ma voiautre diröde “pöra i vive,
i saràa pi beàte cà via apéd nèi”.
Preièi, preièi par nèi, che söd là via,
preièi al Signór ch al böta lì na mön
par ch la fìn dal móndo sèia al pòrte,
ma solo Dio conós la nòstra sòrte.